لعن و سب در نگاه اسلام

   سب و لعن به عنوان مصداقی تام از بغض از همان ابتدای زندگی بشر در بین مردم شایع بوده است و عده ای برای نشان دادن بغض و کینه خود نسبت به جریان و یا اشخاصی، به آن مبادرت می ورزیدند. با نزول دین مبین اسلام نیز همچنان این امر بین مسلمانان رایج بود و برخی برای نشان دادن بیزاری و نفرت خود به عملکرد برخی افراد دیگر به سب و لعن می پرداختند که لازم است نظر اسلام را در این زمینه جویا شویم.

 حبّ و بغض در وجود انسان دو نیروی بزرگی است که منشأ ثمرات زیادی برای جامعه و افراد آن است ؛ به همین دلیل در اسلام به آن توجه زیادی شده است تا جایی که پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند    : «هل الإیمان إلاّ الحبّ و البغض؛ آیا دین غیر از حبّ و بغض است؟(1)

  دارا بودن عشق و محبت و ابراز آن نسبت به شخصی که مظهر خوبی ها است بیانگر عشق و محبت شخص به خوبی ها بوده و این امر بستر مناسبی برای رساندن انسان به کمال و سعادت مطلوب خواهد شد؛ همچنین داشتن و ابراز بغض و نفرت از آنهایی که درجاتی از شقاوت و پستی را دارا هستند در حقیقت بیزاری از بدی ها و هر آنچه انسان را از خدا دور می کند می باشد. یاران پیامبر صلی الله علیه و آله به سبب زیستن در عصر رسول خدا و آشنا بودن شان با سیره ایشان و داشتن این موقعیت خاص، مورد توجه همگان هستند؛ هر چند همه آنها در یک سطح نبودند و گروهی از آنها نتوانستند بر ایمان خود ثابت بمانند و از مسیری که در زمان پیامبر انتخاب کرده بودند منحرف شدند؛ به همین دلیل لازم است بین آنهایی که به رسول خدا صلی الله علیه و آله ایمان آورده و تا آخر بر همین صراط مستقیم ماندند و آنهایی که در بین راه بریدند و کارهای خلاف سیره پیامبر و خلاف دستورات آن حضرت مرتکب شدند فرق قائل شد. نسبت به گروه اول اظهار مودت و نسبت به گروه دوم  و اعمالشان اظهار تبری کرده و از اعمال غیر اسلامی آنها برائت جوییم؛ و لذا مسلمانان طبق سنت خداوند در قرآن، این گروه که شقاوت و مخالفتشان از فرمان و سیره پیامبر را به نهایت رساندند و سبب گمراهی عده زیادی شدند لعن کرده و از آنها بیزاری می جویند    .
 
      سب

 معنای سب ولعن و تفاوت آن­ دو     باید توجه داشت که بین لعن و سب فرق است. سب در اسلام حرام اعلان شده است. سب در لغت به معنی شتم و دشنام است.(2)

زبیدی می‌گوید: السب : الشتم . سب به معنی شتم است.

.............................................................................

1. بحارالانوار، ج66، ص241.

    2. صحاح فی اللغه، ج1، ص 299.

   3. تاج العروس ج 2 ص 63

     ابن منظور  نیز می‌نویسد: الشتم : قبیح الکلام ولیس فیه قذف(1)؛

 شتم به معنی کلام زشت است و لازم نیست که در آن تهمت نیز باشد .
طریحی می گوید: شتم یعنی توصیف کنی چیزی را به صفتی که نقص است.(2)
 اسلام سب و شتم را منع کرده است؛ خداوند متعال می فرماید:

 وَلاَ تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللهِ فَیَسُبُّوا اللهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْم(3)

و شما مؤمنان بر آنان که غیر خدا را می خوانند دشنام مدهید تا مبادا آنها هم از روی دشمنی و جهالت خدا را دشنام دهند.

     پیامبر گرامی اسلام صلَّی اللّه علیه و آله نیز به شدّت دشنام دادن را نهی کرده است؛ ایشان  می فرمایند: «سِبابُ المُسْلمِ فُسُوقٌ»(4)؛ دشنام به مسلمان ، فسق و گناه است.

   در جریان جنگ صفین وقتی به امیرمؤمنان علیه السَّلام گزارش دادند که برخی از یاران وی شامیان را ناسزا می گویند، حضرت آنان را فرا خواند و چنین فرمود:
«إِنّی أَکرَهُ لَکُمْ أَنْ تَکُونُوا سَبّابِینَ وَلکِنَّکُم لو وَصَفْتُم أَعْمالَهُمْ وَذَکَرْتُمْ حالَهُمْ، کانَ أَصْوَبَ فی الْقَولِ وَأَبْلَغَ فِی الْعُذْرِ(5). دوست ندارم دشنام دهنده باشید، اما اگر کردار آنان را بازگو کنید و روش آنان را تشریح کنید، به حقیقت نزدیک تر و عذری رساتر برای شما خواهد بود.

    همچنین امام صادق علیه السَّلام می فرماید: سباب المؤمن کالمُشرِفِ علی الهلکة(6)؛ کسی که به مؤمن ناسزا بگوید همچون کسی است که در پرتگاه هلاکت باشد.

پیامبر (ص):

به شیطان ناسزا نگویید بلکه از شر شیطان به خدا پناه برید(7)

........................................

1.لسان العرب ج 12 ص 318.
 2.مجمع البحرین، ج6، ص70.
3.انعام: 108
4.صحیح بخاری، ج1، ص52؛ کافی، ج2، ص 360.
5.نهج البلاغه، ص323.
6.وسائل الشیعه، ج12، ص298.

7. کنز العمال حدیث 2120

   شیخ طوسى در کتاب ارزشمندش أمالى از پیامبر خدا نقل کرده است که آن حضرت در توصیه‏هایى که به ابوذر داشتند ، فرمود :